Nhiều người tin rằng FED là một tổ chức tư nhân bí mật của các gia tộc tài phiệt (như Rothschild hay Rockefeller) nhằm thao túng thế giới. Sự thật phức tạp hơn thế: FED là một thực thể “Lai” (Hybrid) – kết hợp giữa cơ quan Chính phủ và tổ chức Tư nhân.
1. Về mặt pháp lý: Các ngân hàng thương mại “sở hữu” cổ phần
Đúng là 12 Ngân hàng Dự trữ Liên bang khu vực (như Fed New York, Fed Chicago…) được tổ chức giống như các công ty cổ phần.
-
Ai giữ cổ phiếu? Các ngân hàng thương mại hoạt động tại Mỹ (ví dụ: JPMorgan Chase, Citibank, Goldman Sachs) bắt buộc phải mua cổ phần của Ngân hàng Fed tại khu vực đó để trở thành thành viên.
-
Quyền lợi là gì? Các ngân hàng này được hưởng mức cổ tức cố định hàng năm (thường là $6\%$).
NHƯNG (đây là điểm mấu chốt): Khác với cổ phiếu Apple hay Google, cổ phiếu FED không thể bán, không thể chuyển nhượng, không thể dùng làm tài sản thế chấp và quan trọng nhất: Nó không mang lại quyền quyết định chính sách.
2. Về mặt quyền lực: Chính phủ nắm giữ “Tay lái”
Dù các ngân hàng tư nhân sở hữu cổ phần, nhưng họ không có quyền điều hành. Quyền lực thực sự nằm ở Hội đồng Thống đốc (Board of Governors) tại Washington D.C.
-
Bổ nhiệm: Tất cả 7 thành viên của Hội đồng này (bao gồm Chủ tịch Jerome Powell) đều do Tổng thống Mỹ bổ nhiệm và phải được Thượng viện phê chuẩn.
-
Giám sát: FED phải báo cáo định kỳ trước Quốc hội Mỹ. Quốc hội có quyền thay đổi luật vận hành của FED bất cứ lúc nào (như họ đã làm nhiều lần trong lịch sử).
-
Lợi nhuận: Sau khi trả cổ tức $6\%$ cho các ngân hàng thành viên và chi phí vận hành, hơn 90% lợi nhuận khổng lồ của FED được chuyển thẳng vào Bộ Tài chính Mỹ để sung vào ngân sách quốc gia. FED không hoạt động vì lợi nhuận cho cổ đông.
3. Tại sao lại đẻ ra cái cấu trúc “kỳ quái” này?
Năm 1913, khi thành lập FED, người Mỹ rất sợ hai thứ:
-
Sợ Chính phủ nắm toàn bộ quyền in tiền (sẽ lạm dụng để trả nợ, gây lạm phát phi mã).
-
Sợ các nhà tài phiệt phố Wall thâu tóm nền kinh tế.
Kết quả: Họ tạo ra một hệ thống “kiểm soát chéo”. Các ngân hàng tư nhân đóng góp vốn và nhân sự chuyên môn (tính tư nhân), nhưng Chính phủ nắm quyền bổ nhiệm lãnh đạo và giám sát tối cao (tính công vụ).
4. Vậy cuối cùng ai làm chủ?
Nếu phải tìm một “ông chủ” thực sự, thì đó chính là Luật pháp (Đạo luật Dự trữ Liên bang).
-
FED không thuộc về Tổng thống (Tổng thống không thể ra lệnh cho FED hạ lãi suất).
-
FED không thuộc về các ngân hàng (Ngân hàng không thể ép FED in tiền cho mình).
-
FED là một cơ quan độc lập trong Chính phủ (Independent within the Government).
Đừng nhầm lẫn giữa việc “góp vốn” và “nắm quyền”. Các ngân hàng tư nhân giống như những người góp gạo thổi cơm chung, nhưng người quyết định ai được ăn, ăn bao nhiêu lại là người do dân bầu ra (thông qua Tổng thống và Quốc hội).
